Çalışma vizesi

 

İsviçre'ye çalışmak amacıyla gitmek isteyen ve vize talebinde bulunan yabancılar (Avrupa Birliği üye ülkeleri ile İsviçre arasında imzalanan Kişilerin Serbest Dolaşımı Anlaşmasının yürürlüğe girdiği 01.06.2002'den itibaren Avrupa Birliği ve EFTA üyesi ülkelerin vatandaşları için özel uygulama vardır.), bu ülkedeki bir işverenin kendilerini istihdam edeceğini bir belge ile ispatlamak zorundadırlar. Çalışma vizesi talebi süreci İsviçre'ye girişten önce tamamlanmış olmalıdır. 90 gün içinde 8 günden fazla çalışacak olan ve serbest iş yapacak olanlar için de aynı durum sözkonusu olup, İsviçre'ye girişten önce ikâmet onayının garanti edilmesi gereklidir.

 

Diğer taraftan,  İsviçre ile Avrupa Birliği arasında Kişilerin Serbest Dolaşım Anlaşması'nın 01.06.2002 tarihinde yürürlüğe girmesiyle, Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşları İsviçre'de, İsviçre vatandaşları da Avrupa Birliği üyesi ülkelerde karşılıklı olarak coğrafi ve mesleki mobilite ve eşit şartlarda çalışma haklarına kavuşmuşlardır.

 

Tamamı 14 yılda uygulamaya geçirilecek olan Kişilerin Serbest Dolaşımı Anlaşmasının ilk aşaması 7 yıl sürelidir. Bu sürede İsviçre tek taraflı tedbirler de alarak AB üyesi ülke vatandaşlarına kendi iş piyasasını belirli zaman aralıklarıyla açacaktır. İsviçre iş piyasasına Avrupa Birliğinden girecek işçiler için 01.06.2007 tarihine kadar geçerli olmak üzere yıllık kontenjan vardır.

 

Anlaşmanın yürürlüğe girdiği 01.06.2002 tarihinden itibaren ilk iki yıl içinde:

 

-Çalışma ve ikâmet şartlarının karşılıklı olarak iyileştirilmesi,

-Diploma ve bonservislerin tanınması,

-Sosyal sigorta sisteminin koordine edilmesi

 

gerçekleştirilecek ve bu sürede İsviçreli bir işverenin AB üyesi ülke vatandaşını İsviçre'de istihdam etmek istemesi durumunda İsviçre İş Kurumu(RAV)öncelikle;

 

-yıllık kontenjanın aşılıp aşılmadığını,

-öncelik hakkına sahip yerli çalışan olup olmadığını ve

-ilgili iş kolunda ödenen ücretlere uygun ücret ödenip ödenmediğini araştıracaktır.

 

Açık işyeri için uygun İsviçreli veya İsviçre'de yerleşik yabancı işçi bulunamaması halinde AB üyesi ülke vatandaşları istihdam edilebilecektir.

 

01.06.2004'den itibaren yerli iş gücünün öncelik hakkı kaldırılacak, ücret ve çalışma şartlarının kontrolü de artık yapılmayacaktır. Ancak, yerli işçilere zarar verecek şekilde sosyal damping ya da ücret dampingi tespit edilmesi halinde İsviçre tek taraflı tedbirler alabilecektir.

 

01.06.2007 tarihinden itibaren İsviçre iş piyasasına girmek isteyen Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşları için kontenjanlar kaldırılacaktır. İsviçreli bir işveren ile iş sözleşmesi yapmış olan AB üyesi ülke vatandaşı işçilere hemen ikâmet izni verilecektir. Ancak, kişilerin serbest dolaşımı uygulaması henüz deneme aşamasında olduğundan, İsviçre'ye gelen işgücünde beklenmeyen şekilde artış olması halinde bu ülke tek taraflı olarak tekrar kontenjan uygulaması başlatabilecektir.

 

İsviçre-Avrupa Birliği Kişilerin Serbest Dolaşımı Anlaşması kapsamına sadece İsviçre ve AB üyesi ülke vatandaşları girmektedir. Halen İsviçre vatandaşı da olan yaklaşık 26.000 vatandaşımız ve Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşlığını kazanan çok sayıdaki vatandaşımız İsviçre-Avrupa Birliği Kişilerin Serbest Dolaşımı Anlaşması'ndan yararlanabilecektir.

 

İsviçre’ye çalışmak amacıyla gitmek isteyen ve vize talebinde bulunan yabancılar, bu ülkedeki bir işverenin kendilerini istihdam edeceğini bir belge ile ispatlamak zorundadırlar. Çalışma vizesi talebi süreci İsviçre’ye girişten önce tamamlanmış olmalıdır. 90 gün içinde 8 günden fazla çalışacak olan ve serbest iş yapacak olanlar için de aynı durum sözkonusu olup, İsviçre’ye girişten önce ikâmet onayının garanti edilmesi gereklidir.

Yabancıların aile birleştirmesi

çerçevesinde İsviçre’ye gelmesi

 

İsviçre’de yaşayan C- veya B-tipi oturma izni sahibi olan yabancılar aile birleştirmesi çerçevesinde eş ve 18 yaşından küçük bekâr çocuklarını İsviçre’ye getirebilmektedirler. Bu iznin verilebilmesi için aranan şartlar şunlardır:

 

Aile bireylerini getirecek yabancının;

• en az bir yıldan beri İsviçre’de ikamet ediyor olması,

• yeterli kazancının bulunması,

• uygun bir evinin mevcut olması.

 

23 Mart 1990 tarihli Kanun ile yabancıların ikâmet ve yerleşme esaslarını düzenleyen Federal Kanun’da bir değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklik ile aile birleştirmesinde kadın ve erkek arasında eşitlik sağlanmıştır. Yerleşme hakkına sahip olanlar için aile birleştirmesi bir hak olmaktadır.

 

Türkiye ve İsviçre’de geçen çalışmaları dikkate alınarak İsviçre Maluliyet Sigortası’ndan malüllük aylığı alan vatandaşlarımıza, yurt dışında geçen çalışmalarını 3201 sayılı Kanuna göre borçlanmaları ve borçlandıkları hizmetlerle Sosyal Sigortalar Kurumu mevzuatına göre yaşlılık aylığına hak kazanmaları durumunda, yalnız borçlandıkları hizmetler dikkate alınarak müstakil yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. Bu vatandaşlarımızın İsviçre Maluliyet Sigortası’ndan almakta oldukları malüllük aylığı yaşlılık aylığına dönüştüğünde, Türkiye’de geçen çalışmaları karşılığı elde edecekleri kısmi yaşlılık aylıkları, borçlandıkları hizmetlere istinaden bağlanan yaşlılık aylıklarına ilave edilmektedir.

 

Malûliyet aylığı (IV Rente) talebinde bulunacak vatandaşlarımızın, bu taleplerinden önce en son bağlı oldukları sigorta kurumuna (AHV-Ausgleichskasse/AVS-Caisse de compensation) sigortalı hizmet cetveli (Gesamt-Kontoauszug/l'extrait du compte) düzenlettirmeleri gerekmektedir.

Aile birleştirmesi çerçevesinde İsviçre'ye gelen yabancıların evlilik birliğinden bağımsız,  kişiye özgü oturma izni almaları

 

Aile birleştirmesi çerçevesinde İsviçre'ye eşlerinin yanına gelen yabancılara, İsviçre'de yaşayan eşin oturma izni (Aufenthaltsbewilligung) sahibi olması durumunda ve ayrıca yabancının vatandaşı bulunduğu ülke ile yapılan bir sözleşme var ise 5 yıllık yasal ikâmetten sonra yerleşme izni verilir. Sözkonusu sözleşme yoksa; İsviçre'deki eşin yerleşme hakkı almasını müteakiben 5 yıllık ikâmetten sonra yerleşme hakkı verilmektedir.

 

Yabancı eşlerin şahsa özgü oturma oturma izni almaları İsviçre vatandaşlarının yabancı eşlerinin oturma izni almaları:

 

Evliliğin, evlenme tarihinden itibaren 5 yıl içinde boşanma, geçersiz sayılma (butlan) veya ölüm sonucu sona ermesi durumunda, yabancı eşin oturma izni alma veya uzattırma hakkı yoktur. Evliliğin yasal olarak sürüyor olması; ancak, evli kişilerin ayrı yaşamaları durumunda yabancı eşin oturma izni alma veya oturma iznini uzattırma hakkı vardır. Evli kişilerin kısa süre birlikte olmalarından sonra ayrı yaşamaya başlamaları sahte evlilik (Scheinehe) sayılmaktadır.

 

Yabancıların yabancı eşlerinin oturma izinleri:

Evliliğin, evlenme tarihinden ve oturma izni alınan tarihten sonra 5 yıl dolmadan ayrı yaşamaya başlamaları durumunda aile birleştirmesi çerçevesinde İsviçre'ye gelen eş oturma izni alma hakkını kaybetmektedir. Verilmiş olan oturma izninin iptali, uzatılmaması veya yeni talebin reddedilmesi mümkündür. Yetkili makamlar, yasaları ve diğer ülkelerle yapılan anlaşmaları dikkate alarak kendi takdirlerine göre karar vermektedirler (Yabancılar Yasası 4.madde)   

 

Yetkili makamların karar alırken dikkate aldıkları hususlar şunlardır:

 

1- İsviçre'de ikâmet edilen süre,

2- İsviçre'de yaşamayı gerektirdiği düşünülen bağlar (özellikle çocuk sahibi olunup olunmadığı v.s.)

3- Mesleki durum,

4- Ekonomi  ve iş piyasasının durumu,

5- Kişisel davranışlar,

6- İsviçre'ye uyum (entegrasyon) derecesi.

 

Diğer taraftan, evlilik birliğinin bozulmasına neden olan sebepler de araştırılmaktadır. Aile birleştirmesi çerçevesinde İsviçre'ye gelen kişinin, evlilik içinde katlanması mümkün olmayan kötü davranışlara maruz kalması durumu, yetkili makamın karar alması sırasında dikkate alınmaktadır.

 

Evliliğin 5 yıl sürmeden sona ermesi halinde, yabancının,

1- Oturma iznini yasal olmayan yollardan almış olması,

2- Kamu düzenine aykırı davranışlarda bulunması halinde veya bir sınırdışı etme gerekçesinin mevcut olması

halinde oturma izninin uzatılmaması veya iptal edilmesi mümkündür.

 

 

 

T.C. Zürih Başkonsolosluğu

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği

(Attache für Arbeit und Soziales)

Weinbergstr. 65, 8006 Zürich

Tel  0041) 044 363 93 13

Faks: (0041) 044 363 02 47

E-Mail: calisma@baskonsolosluk.ch

            attache.arbeit@bluewin.ch