Sezon İşçisi

(A-tipi oturma izni)

 

01.06.2002 (Avrupa Birliği-İsviçre İşgücünün Serbest Dolaşımı Anlaşması’nın yürürlüğe giriş tarihi) tarihinden itibaren bu statü kaldırılmıştır.

Yıllık oturma izni

(B-tipi oturma izni)

 

Genelde bir yıl için geçerlidir. Uzatılması sırasında ilgilinin kişisel durumu ile iş piyasası durumu dikkate alınır. Yıllık oturma iznine sahip olanların meslek, iş yeri ve Kanton değiştirebilmeleri izne tâbidir. İlk beş yıldan sonra ikişer yıllık sürelerle uzatılır.

Yerleşme hakkı

(C-tipi oturma izni)

 

Bir yabancı için İsviçre’de en güvenli oturma izni çeşidi olup, süre yönüyle sınırsız kâmet hakkı vermekte ve ikâmet koşullara bağlanmamaktadır. Denetimin sağlanabilmesi amacıyla C-tipi oturma izninin 3 yılda bir yenilenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Diğer oturma izni tipleri gibi C-tipi oturma izni de sadece izni veren Kantonda geçerlidir. Ancak, Kanton değiştirmek isteyen C-tipi oturma izni sahiplerine kural olarak izin verilmektedir.

 

C-tipi oturma izni bir yabancı ile İsviçre vatandaşını çalışma statüsü açısından eşit duruma getirmekte, diğer taraftan isterlerse serbest çalışmalarını (iş yeri açmalarını) -İsviçre vatandaşlarına mahsus az sayıda meslek hariç- mümkün kılmaktadır.

 

İsviçreli veya yerleşme hakkına sahip bir yabancı ile evli yabancılara kural olarak beş yıllık yasal ikâmetten sonra C-tipi oturma izni (yerleşme hakkı) verilmektedir. Yerleşme hakkı verilen yabancının aynı evde oturan 18 yaşından küçük çocukları da C-tipi oturma izni alabilmektedirler.

 

Vatandaşlarımız İsviçre’de 10 yıl yasal ikâmetten sonra yerleşme hakkı almaya hak kazanmaktadırlar. Eşlerden biri yerleşme hakkına sahip ise, beş yıllık yasal kesintisiz ikâmetten sonra diğer eşe de yerleşme hakkı verilmektedir.

Çalışma müsaadeli ikâmet onayı

(Ci-tipi oturma izni)

 

Çalışma müsaadeli ikâmet onayı uluslararası memurların aile bireyleri ve yabancı misyon üyelerinin eşlerine ve 21 yaşını aşmamış çocuklarına verilmektedir. Geçerlilik süresi, esas hak sahibinin görev süresinin bitimine kadardır.

Sınır İşçisi

(G-tipi oturma izni)

 

İsviçre’nin sınır bölgelerinde çalışan, ancak ikâmetgâhları komşu ülkelerde bulunan yabancılara verilen izindir. Bunlar en az haftada 1 kez komşu ülkedeki ikâmetlerine geri dönmek zorundadırlar.

Kısa süreli oturma izni (L-tipi oturma izni)

 

İsviçre’de kısa süreli çalışma veya mesleki ihtisas için verilen oturma iznidir. Süresi bitince İsviçre’yi terk etmek zorunludur.

 

 

Özel nedenleri olanlara verilen oturma izni (F-tipi oturma izni)

 

İltica talebi reddedildikten sonra ya da diğer sebeplerden İsviçre’yi terk etmesi kararı alınan ancak, sınırdışı edilmesi uygulaması çeşitli nedenlerden dolayı yapılamayan ve bu yüzden İsviçre’de kalmasına geçici olarak müsaade edilen yabancılara F-tipi oturma izni verilmektedir. Kosova ve Bosna olaylarında olduğu gibi bazı özel durumlarda toplu olarak ülkeye kabul edilenlere de bu tür ikâmet izini verilmektedir. F-tipi oturma izni sahipleri yalnız iltica talebinde bulunanların çalıştığı işlerde çalışabilmektedirler.

İltica talebinde bulunanlara verilen oturma izni

(N-tipi oturma izni)

 

İsviçre’de iltica talebinde bulunanlara verilmektedir. N-tipi oturma izni sahipleri ülkeye giriş tarihinden itibaren belirli iş kollarında olmak üzere ve yabancılar polisinin müsaadesi ile en erken 6 ay sonra çalışma müsaadesi alabilmektedirler.

Korunmaya muhtaç olanlar kimliği

(S-tipi oturma izni)

 

Bu tür kimlik; korunmaya muhtaç olduğu kabul edilen ve ülke içinde geçici ikâmet etmesine müsade edilen yabancılara verilmekte olup, İsviçre’den çıkış veya ülkeye giriş hakkı vermemektedir. Bir işe giriş veya iş değiştirme önceden alınması gereken izne tabidir. Bir iş başvurusu yapıldığında S-tipi oturma iznini işverene gösterme zorunluluğu vardır.

 

Diğer taraftan, 01.06.2002 tarihinden itibaren İsviçre-Avrupa Birliği İşgücünün Serbest Dolaşımı Anlaşması’nın yürürlüğe girmesiyle, AB üyesi ülke vatandaşları, diğer birçok konuda olduğu gibi iş piyasasına girişte de ayrıcalıkı duruma gelmişlerdir. Buna bağlı olarak, Avrupa Birliği/EFTA üyesi ülke vatandaşlarına yukarıda belirtilen oturma izni tiplerinden farklı bir şekilde aşağıda belirtilen özel kimlikler tanzim edilmektedir:

 

 

-B  EG/EFTA Kimliği (Oturma Müsaadesi)

-C  EG/EFTA Kimliği (Yerleşme Hakkı)

-Ci EG/EFTA Kimliği (Çalışma İzinli Oturma Müsaadesi)

-G  EG/EFTA Kimliği (Sınır İşçisi Oturma İzni)

-L  EG/EFTA Kimliği (Kısa Süreli Oturma İzni)

Oturma izinlerinin geçerliliğini kaybetmesi:

 

Yıllık oturma izninin (B-tipi oturma izni) geçerliliğini kaybetmesi:

 

-İsviçre’nin kesin olarak terk edileceğinin yetkili makama (Einwohnerkontrolle) bildirilmesi (Abmeldung),

 

-Süresi biten oturma izninin zamanında uzattırılmaması veya uzatılmaması,

 

-Yabancıların ikâmetiyle ilgili yetkili makamın (Einwohnerkontrolle, Fremdenpolizei, vb.) İsviçre’de fiili ikâmet edilmediği, yani bir bildirimde bulunmaksızın İsviçre dışında ikâmet edildiği kanısına varması.

Yerleşme hakkının (C-tipi oturma izni) sona ermesi

 

-İsviçre’nin kesin olarak terk edileceğinin yetkili makama (Einwohnerkontrolle) bildirilmesi,

 

-6 aydan fazla süre ile İsviçre dışında kalınması. (Ancak, önceden müracaat etmek suretiyle bu sürenin iki yıla kadar uzatılmasını talep etmek mümkündür.)

İsviçre’de Sosyal Güvenliğin Sağlanması

 

İsviçre'de sosyal güvenliğin sağlanmasında üç sütun (Drei-Säulen) sistemi esas alınmaktadır. Birinci sütunu Yaşlılık, Geride Kalanlar ve Malûllük Sigortası (AHV/IV), ikinci sütunu Pansiyon Kasa, üçüncü sütunu ise yaşlılıkta gelir sağlamaya dönük uzun vadeli özel tasarrufların desteklenmesi oluşturmaktadır. Yaşlılık, Geride Kalanlar ve Malullük Sigortası (AHV-IV) kişinin asgari geçimini güvence altına almakta, bu sigorta ile Pansiyon Kasa tarafından bağlanan aylıkların toplamının, çalışırken elde edilen kazancın %60'ını karşılaması ve böylece ilgilinin alıştığı normal yaşamını sürdürebilmesi öngörülmektedir.

 

T.C. Zürih Başkonsolosluğu

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ataşeliği

(Attache für Arbeit und Soziales)

Weinbergstr. 65, 8006 Zürich

Tel  0041) 044 363 93 13

Faks: (0041) 044 363 02 47

E-Mail: calisma@baskonsolosluk.ch

            attache.arbeit@bluewin.ch